Szlak Orlich Gniazd: najlepsze atrakcje, najpiękniejsze zamki. Praktyczne informacje dla turystów: długość trasy, mapa, noclegi

Szlak Orlich Gniazd to jedna z najpiękniejszych – a może i najpiękniejsza – trasa turystyczna w całej Polsce. Łączy w sobie to, co Jura Krakowsko-Częstochowska ma najlepszego:

• piękną przyrodę z niesamowitymi formacjami skalnymi z białego wapienia
• oraz jedyne w swoim rodzaju średniowieczne zamki.

Nic dziwnego, że Szlak Orlich Gniazd posiada Złoty Certyfikat Polskiej Organizacji Turystycznej i jest jedną z najchętniej odwiedzanych przez polskich turystów tras.

Skąd bierze się nazwa Szlaku Orlich Gniazd? Właśnie od niezwykłych zabytków, które łączy. Orle Gniazda to średniowieczne zamki, wzniesione na skałach Jury z rozkazu Kazimierza Wielkiego dla ochrony Krakowa przed najazdami z Czech. Zamki, wyrastające na wysokich białych skałach, są wyjątkowo spektakularne, pełne legend i ciekawostek, a latem organizuje się w nich i wokół nich wiele imprez. Łącznie wśród Orlich Gniazd jest 12 zamków królewskich, 17 prywatnych i 4 strażnice. Orle Gniazda to dziś w większości ruiny, zniszczone jeszcze w XVII w. w czasie szwedzkiego potopu, ale niektóre zostały odbudowane i przywrócone do dawnej świetności.

Zobaczcie na filmie, jak piękny jest Szlak Orlich Gniazd:

Szlak Orlich Gniazd to także jedna z najstarszych tras turystycznych w Polsce. Wyznaczono go po raz pierwszy w 1930 r. Z czasem oznaczenia zatarły się i zaproponowano odnowę szlaku. Nowa wersja Szlaku Orlich Gniazd została wytyczona w 1950 r. i od tego czasu miała jeszcze kilka poprawek.

Dziś Szlak Orlich Gniazd to trasa pełna cudów przyrodniczych i spektakularnych zabytków, w sam raz na weekendową wycieczkę lub dłuższą wyprawę w czasie urlopu. Poniżej znajdziecie praktyczny przewodnik po Szlaku z informacjami o długości i trudności trasy, najciekawszych atrakcjach i noclegach. Ile czasu zajmuje przejście Szlaku Orlich Gniazd? Czy to dobra trasa na rower albo wycieczkę z dziećmi? Przekonajcie się!

Czytaj też: Wycisz się na szlaku. To najpiękniejsze i mniej znane miejsca na piesze wędrówki w Polsce

Mapa Szlaku Orlich Gniazd

Czerwony Szlak Orlich Gniazd przebiega przez dwa województwa: małopolskie i śląskie. Łączy Częstochowę z Krakowem: zaczyna się w Częstochowie obok kościoła św. Zygmunta niedaleko Starego Rynku, a kończy na osiedlu Krowodrza Górka w Krakowie.

Jak długi jest Szlak Orlich Gniazd? Trasa ma dwa warianty: pieszą i rowerową. Wariant pieszy liczy ok. 164 km długości, rowerowy jest jeszcze dłuższy – ma ok. 190 km.

Interaktywna mapa Szlaku Orlich Gniazd dostępna jest online na stronie orlegniazda.pl. Mapa pokazuje najważniejsze atrakcje na szlaku (klikając na nazwę atrakcji możemy przenieść się na stronę z jej szczegółowym opisem i zdjęciami), zarówno dla trasy pieszej, jak i rowerowej.

Ile zajmuje przejście Szlaku Orlich Gniazd?

Każdy piechur musi sam przeliczyć, ile zajmie mu przejście 164 km Szlaku Orlich Gniazd. Jeśli lubicie maszerować, możecie pokonać całą trasę w ok. 10-12 dni. Przejście całego Szlaku Orlich Gniazd to więc dobre wyzwanie na wakacje lub urlop.

Jeśli nie chcecie przejść całego Szlaku, a jedynie jakiś jego fragment, można łatwo podzielić trasę na mniejsze części, do przejścia w jeden weekend. Ciekawe odcinki Szlaku Orlich Gniazd to np.:

• Ojcowski Park Narodowy z zamkami Ojców i Pieskowa Skała – trasa liczy ok. 14 km,
• odcinek od Smolenia (z zamkiem Pilcza) do Góry Birów (ze zrekonstruowanym grodem) – ok. 17 km,
• odcinek od Góry Zborów do Zamku Ostrężnik (mija się zamki w Mirowie i Bobolicach) – ok. 18 km,
• odcinek od Ostrężnika do malowniczo położonego nad jeziorem zamku w Olsztynie – ok. 21 km.

Czy Szlak Orlich Gniazd jest trudny?

Pieszy Szlak Orlich Gniazd nie jest szczególnie trudny. Prowadzi przez pola, lasy i łąki, a na trasie znajduje się sporo wsi i miasteczek. Nie ma więc większych problemów ze znalezieniem sklepów, jadłodajni i miejsc na nocleg.

Czy Szlak Orlich Gniazd spodoba się dzieciom?

Szlak Orlich Gniazd z reguły nie jest polecany rodzinom z dziećmi. Jest zbyt długi, a na trasie nie ma wielu atrakcji typowo dziecięcych. Same Orle Gniazda mogą szybko znudzić młodszych turystów, niezainteresowanych zabytkami.

Co zabrać na Szlak Orlich Gniazd?

• Konieczne są odpowiednie ubrania, przede wszystkim wygodne buty, nadające się do marszu nie tylko po asfaltowych drogach, ale też leśnych szlakach, i do podejść na wapienne skały Orlich Gniazd.
• Latem nieodzowne jest nakrycie głowy – wiele odcinków Szlaku Orlich Gniazd prowadzi przez otwarte pola i łąki, gdzie słońce praży mocno, a cienia jest niewiele.
• Repelent na owady może istotnie zwiększyć komfort wędrówki.
• Namiot i śpiwór przydadzą się, jeśli planujecie nocować na szlaku pod gołym niebem.

Noclegi na Szlaku Orlich Gniazd

Opisana wyżej interaktywna mapa Szlaku Orlich Gniazd pozwala łatwo zidentyfikować miejsca na nocleg (po przybliżeniu pojawia się więcej opcji noclegowych, głównie w gospodarstwach agroturystycznych). Na stronie orlegniazda.pl znajdziecie też wygodną wyszukiwarkę noclegów na Szlaku.

Wielu turystów nocuje też na dziko we własnych namiotach. Takie nocowanie jest ryzykowne - formalnie wymaga zgody właściciela ziemi, a nie zawsze łatwo jest go zidentyfikować i nawiązać kontakt. W praktyce właściciele gruntów z reguły nie robią turystom problemów, o ile ci posprzątają po sobie wszelkie śmieci.

Legalne pola namiotowe zorganizowane są m.in. w Podlesicach, Podzamczu i Rabsztynie.

Czytaj też: Niesamowite atrakcje Krakowa z listy UNESCO. Tych cudów zazdrości nam cały świat. Przewodnik po 27 wyjątkowych miejscach

Wariant rowerowy Szlaku Orlich Gniazd liczy ok. 190 km długości. Wyznaczają go znaki typu R1 (rower na białym tle z czerwonym paskiem). Drogi są głównie asfaltowe, czasem piaskowe i kamieniste (wśród pól i lasów).

Rowerowy Szlak Orlich Gniazd uchodzi za dość trudny, z licznymi podjazdami i kamienistymi odcinkami trasy, których pokonanie wymaga siły w nogach i znoszenia dyskomfortu w czasie jazdy. Za najtrudniejszy odcinek często wskazuje się trasę między Golczowicami a Rabsztynem, z kolei najlepsza droga prowadzi z Ostrężnika do Mirowa.

Rowerowy Szlak Orlich Gniazd – mapa:

Zobaczcie przewodnik wideo dla rowerzystów po Szlaku Orlich Gniazd:

Ile jest zamków na Szlaku Orlich Gniazd?

Zależy, jak liczyć – niektóre zamki znajdują się nieco na uboczu właściwego szlaku. Turyści maszerujący z Częstochowy do Krakowa napotkają na swojej drodze 14 głównych zamków w następującej kolejności:

• Olsztyn
• Okrężnik
• Mirów
• Bobolice (odbudowany)
• Bąkowiec (w Morsku)
• Ogrodzieniec (w Podzamczu) – najsłynniejszy, kręcono tu sceny do seriali „Janosik” i „Wiedźmin”. Góra Zamkowa to najwyższe wzniesienie na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej (liczy 515 m n.p.m.)
• Pilica (pałac)
• Smoleń – okrągła wieża zapewnia piękny widok na okolicę
• Bydlin
• Rabsztyn
• Pieskowa Skała (odbudowany)
• Ojców
• Korzkiew

Można też zwiedzić dodatkowe zamki, leżące bardzo blisko Szlaku Orlich Gniazd, choć nie na samej trasie, np. Birów i Tenczyn. Niektórzy zaliczają do Szlaku także Wawel. Formalnie trasa nie dochodzi na Wzgórze Wawelskie, ale przecież szkoda go nie zobaczyć, gdy się jest w Krakowie.

Pozostałe zamki, omijane przez Szlak Orlich Gniazd, możecie zwiedzić, podążając alternatywnym Szlakiem Warowni Jurajskich.

Przygotowaliśmy dla was przewodniki po najciekawszych zamkach woj. śląskiego oraz małopolskiego. Znajdziecie w nich informacje i legendy związane z wyjątkowymi twierdzami Jury, zdjęcia, filmy i mapy z adresami zabytków.

Zobaczcie też film o najciekawszych zamkach Jury Krakowsko-Częstochowskiej:

Czytaj też: Najpiękniejsze miejsca w Polsce. Poznaj 16 turystycznych skarbów UNESCO, które musisz odwiedzić choć raz w życiu

Inne atrakcje na Szlaku Orlich Gniazd

Na Szlaku Orlich Gniazd na turystów czekają nie tylko zamki, ale też atrakcje innego rodzaju, w tym ciekawe muzea, jaskinie, prehistoryczny gród i park miniatur, park rozrywki dla dzieci, a nawet źródło jednej z wielkich polskich rzek. Poniżej krótko scharakteryzowaliśmy wybrane atrakcje na Szlaku Orlich Gniazd:

• Jasna Góra w Częstochowie to najsłynniejsze polskie sanktuarium z cudownym obrazem Madonny
• Złoty Potok to śliczna miejscowość, w której można zwiedzić pałac Raczyńskich i dworek Zygmunta Krasińskiego
• Jaskinia Ostrężnicka w skale pod zamkiem w Ostrężniku to geologiczna ciekawostka. Trasa ma 90 m długości.
• Muzeum Dawnych Rzemiosł w Starym Młynie to miejsce, gdzie możecie poznać historię ginących zawodów i zobaczyć eksponaty związane z szewstwem, bednarstwem i kołodziejstwem.
• Jaskinia Głęboka w Górze Zborów – trasa liczy aż 170 m. Jaskinię można zwiedzać z przewodnikiem.
• Okiennik Wielki koło Skarżyc, między Żerkowicami a Piasecznem – to jedna z najbardziej unikalnych formacji skalnych na Szlaku Orlich Gniazd. Wysoki ostaniec ma okrągłą dziurę o średnicy 7 m, przez co dawniej wykorzystywany był jako wieża strażnicza. Do dziury można się wspiąć, ale wymaga to kondycji i doświadczenia.
• Źródła Warty w Kromołowie – rzeka wypływa spod kapliczki św. Jana Nepomucena.
• Wzgórze Birów wznosi się ok. 1 km od Szlaku Orlich Gniazd. Można tu zwiedzić zrekonstruowany gród z XIII w., w okolicy są też skalne formacje bardzo popularne wśród miłośników wspinaczki.
• Park Miniatur w Ogrodzieńcu to miejsce, które spodoba się zarówno dorosłym, jak i dzieciom. Można tu zobaczyć miniaturowy Szlak Orlich Gniazd z modelami zamków, a także naturalnej wielkości repliki machin oblężniczych. Jest też Park Rozrywki dla dzieci (czekają dmuchańce, park linowy, bumpery, karuzela, huśtawki i zjeżdżalnie), a nawet Dom Legend i Strachów (poznacie tu niepokojące opowieści o nawiedzonych zamkach, białych damach i czarnych psach).
• Muzeum afrykanistyczne w Olkuszu to jedyne w Polsce muzeum poświęcone plemionom Afryki Zachodniej i Środkowej, w tym np. Tuaregom i Dogonom. Zobaczycie tu tradycyjne bronie, maski, fetysze, instrumenty, a nawet przykłady afrykańskiego malarstwa.

Przyroda na Szlaku Orlich Gniazd

Jeśli nie zależy wam na szybkim zaliczaniu kolejnych zamków, ale raczej wolicie rozkoszować się naturą, na Szlaku Orlich Gniazd napotkacie wiele miejsc wyjątkowo pięknych i objętych różnymi formami ochrony przyrody.

Szlak prowadzi przez Park Krajobrazowy Orlich Gniazd na pograniczu woj. śląskiego i małopolskiego, obejmujący zamki w Rabsztynie i Bydlinie. Można tu zobaczyć ciekawe formacje skalne, jak np. Zegarowe Skały i Jaskinia Jasna, a także słynną Pustynię Błędowską z jej wydmami.

Na terenie Parku Krajobrazowego Orlich Gniazd mieszka wiele zwierząt, w tym np. wydry, gronostaje, żaby, traszki i jaszczurki, a wśród skał nietoperze. Jeśli lubicie obserwować przyrodę, zabierzcie lornetkę i aparat, a może właśnie na Szlaku Orlich Gniazd uda wam się wykonać piękne zdjęcia zwierząt w naturalnym środowisku.

Wiele pięknych widoków czeka oczywiście także w najmniejszym polskim parku narodowym – Ojcowskim – a także w rezerwatach przyrody leżących blisko Szlaku Orlich Gniazd: Zielona Góra, Sokole Góry, Parkowe, Ostrężnik, Góra Zborów i Smoleń.

Czytaj też: Odkryj Szlak Orlich Gniazd: Wyrusz w podróż w poszukiwaniu tajemnic i historii jurajskich zamków. Te miejsca warto zobaczyć