Ranking Finansowy Samorządu Terytorialnego 2022. Jak wypadły pomorskie miasta, powiaty i gminy? Na podium tylko Krynica Morska

Prezentacja Rankingu Finansowego Samorządu Terytorialnego w Polsce 2022 została połączona z debatą „O finansach samorządu w dobie kryzysu”. To nieprzypadkowy temat, bo wszyscy włodarze zmagają się z podobnymi problemami.

O finansach publicznych można mówić długo, można się zastanawiać, w jaki sposób wspierać samorządy w rozwiązywaniu stojących przed nimi wyzwaniami finansowymi. Ostatnie lata to niestabilne otoczenie, to pandemia, kryzys, wojna w Ukrainie, A więc wiele uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych zmuszających samorządy do racjonalnej gospodarki finansowej – mówił podczas prezentacji dr Jacek Sierak, profesor Szkoły Głównej Handlowej.

Najnowszy Ranking Finansowy Samorządu Terytorialnego przygotowany został przez Fundację Instytut Studiów Wschodnich, organizatora wrześniowego Forum Ekonomicznego w Karpaczu, we współpracy z Uniwersytetem Ekonomicznym we Wrocławiu.

Jak podkreślił prof. Bartłomiej Nita z wrocławskiego Uniwersytetu Ekonomicznego, raport obiektywnie prezentuje sytuację finansową jednostek samorządu terytorialnego w Polsce.

- To dokument, który pokazuje wyniki analiz rok po roku na podstawie danych składanych przez samorządy do regionalnych izb obrachunkowych. W przypadku tego rankingu mówimy o informacji raportowanej na koniec czwartego kwartału 2022 r. – mówił prof. Bartłomiej Nita.

Raport o stanie miasta trafił do radnych. Jaki był 2022 rok dla Gdańska? 88 milionów złotych deficytu

Przeanalizowano kondycję wszystkich 2791 ośrodków, nawet najmniejszych gmin wiejskich. I na tej podstawie powstały odrębne rankingi.

Wśród 66 miast na prawach powiatu liderem jest Warszawa, tuż za nią Tychy i Poznań. W dziesiątce także dwa pomorskie miasta: na czwartym miejscu Sopot, na szóstym – Gdańsk.

Jak poszło innym miastom z pasa nadmorskiego? Piąte jest Świnoujście (Zachodniopomorskie), a szesnasty Szczecin (Zachodniopomorskie). Pozostałe w czwartej dziesiątce: 42. Słupsk (Pomorskie), 44. Koszalin (Zachodniopomorskie), 45. Elbląg (Warmińsko-Mazurskie).

Wśród 314 powiatów najlepsze w 2022 r. były: powiat wrocławski (Dolnośląskie), powiat skierniewicki (Łódzkie), powiat kaliski (Wielkopolskie). Pierwszą dziesiątkę zamyka powiat gdański.

Kolejne miejsca to już dużo niżej powiat słupski (48 miejsce) i nowodworski (76 miejsce).

Miło czytać, że wśród wszystkich 236 miast tuż za nr 1, czyli Józefowem (Mazowieckie), jest Krynica Morska z Pomorza. To nie pierwszy raz, gdy to maleńkie miasto udowadnia, że nie ma żadnych kompleksów i w samorządowych zestawieniach trafia do czołówki.

W pierwszej dziesiątce znalazły się jeszcze: czwarta Łeba i szósty Puck. Dość wysoko, bo w pierwszej dwudziestce, jeszcze Skórcz (15) i Pruszcz Gdański (18). Reszta już poza pierwszą trzydziestką.

Na 662 gminy miejsko-wiejskie w pierwszej dziesiątce nie ma pomorskich ośrodków. „Na pudle”: Konstancin-Jeziorna (Mazowieckie), Mielno (Zachodniopomorskie) i Kamieńsk (Łódzkie).
Trzy najlepsze gminy miejsko-wiejskie z województwa pomorskiego to:

• Władysławowo - 20 miejsce,
• Żukowo – 25 miejsce
• Jastarnia - 59 miejsce.

Wśród 1513 gmin wiejskich najlepsze były Michałowice (Mazowieckie), Dobra Szczecińska (Zachodniopomorskie) i Baranów (Wielkopolskie).

Jak gminy wiejskie na Pomorzu? Najwyżej notowana Ustka (powiat słupski) zajęła 41 miejsce, Konarzyny (powiat chojnicki) – 66 miejsce, a Kosakowo (powiat pucki) - 88 miejsce.

Dla celów porównawczych przy tworzeniu rankingu od 2017 r. wykorzystywane są te same kryteria oceny. Jak mówił prof. Bartłomiej Nita, to zestaw siedmiu wskaźników oceny kondycji finansowej jednostek samorządu terytorialnej.

Pierwszy to udział dochodów własnych w dochodach ogółem, który nazywany jest też wskaźnikiem samodzielności finansowej i traktowana jest jako podstawowy miernik oceny tej samodzielności. Gdy wskaźnik spada, oznacza to większe uzależnienie jednostki samorządu od transferów z budżetu państwa. A wskaźnik ten spada, gdy mamy do czynienia z dekoniunkturą i wzrostem bezrobocia.

Drugi to relacja nadwyżki operacyjnej do dochodów ogółem.

Przyglądano się również udziałowi wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem.

Im wyższa relacja, tym dana jednostka wykazuje się większą działalnością inwestycyjną, ukierunkowaną na rozbudowanie nie tylko infrastruktury technicznej, ale także infrastruktury społecznej – tłumaczą eksperci.

Może to także oznaczać zwiększoną atrakcyjność jednostki z punktu widzenia potencjalnych inwestorów. Jednostka staje się również odpowiednim miejscem na różnego rodzaju przejawy działalności kulturalnej i społecznej.

Ważne przy tworzeniu rankingu okazało się również obciążenie wydatków bieżących wydatkami na wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń. Są to wydatki sztywne, bardzo trudne do restrukturyzacji i ograniczenia ze względu na prawną ochronę pracowników i ich warunków pracy i płacy.

Analizowano też udział środków europejskich w wydatkach ogółem – bez poręczeń.
- Ze względu na nieobligatoryjny charakter sam fakt funkcjonowania w systemie zasilania finansowego środków europejskich jest z reguły wynikiem większej aktywności władz lokalnych w obszarze pozyskiwania dodatkowych źródeł finansowania – uznali autorzy raportu.

W raporcie uwzględniono też relację zobowiązań do dochodów ogółem, czyli poziom zadłużenia jednostki samorządowej. A także udział podatku dochodowego od osób fizycznych w dochodach bieżących.